Trong các phương pháp dưỡng sinh phương Đông, khí công và đặc biệt là “Lục tự quyết” được xem như một hệ thống điều hòa thân – khí – ý theo quy luật ngũ hành. Nhiều người đặt câu hỏi: khi mắc các chứng như ù tai, u vùng mũi họng hay cảm giác lưng chướng căng, nên luyện theo hướng bổ hay tả để đạt hiệu quả tốt nhất? Thực tế, bản thân “Lục tự quyết” đã hài hòa cả hai yếu tố này; vấn đề là chọn đúng âm thanh và bài tập phù hợp với từng cơ quan đang gặp vấn đề.
Trong khí công cổ truyền có quan niệm: “Hấp là bổ, ho là tả”. Tuy nhiên, luyện tập không chỉ đơn thuần là lựa chọn bổ hay tả, mà phải dựa trên sự vận hành của ngũ hành — nơi mỗi âm thanh trong “Lục tự quyết” tương ứng với một tạng, đồng thời tuân theo quy luật sinh – khắc – chế – hóa. Vì vậy, hiệu quả đến từ sự cân bằng nội tại chứ không phải thiên lệch về một bên.
Với những người xuất hiện u hoặc đau vùng mũi họng, luyện bổ phế thường mang lại cải thiện rõ rệt. Phế chủ khí và “khai khiếu ở mũi”, nên các động tác điều tức kết hợp âm thanh của phế giúp đường hô hấp trên được thông suốt hơn, hỗ trợ giảm đau, giảm tắc và điều hòa hô hấp. Đây cũng là cách để phục hồi sự lưu thông của khí phế, từ đó giảm những bất ổn tại mũi họng.
Ngược lại, khi tai ù, nghe kém hoặc có cảm giác vọng âm, nguyên nhân thường liên quan đến thận, vì “thận khai khiếu ở tai”. Trong trường hợp này, luyện âm “XUY” – âm thanh của thận trong “Lục tự quyết” – có tác dụng ôn bổ thận khí, củng cố thận tinh, qua đó cải thiện triệu chứng ù tai. Âm XUY vốn được xem là phương pháp điều hòa cho cả chứng hư và suy của thận, giúp khôi phục sức sống và sự trầm ổn kéo dài.
Cảm giác lưng chướng, nặng, yếu hoặc lạnh thường cho thấy khí huyết không được nuôi dưỡng đầy đủ hoặc thận dương suy giảm. Khi khí hư, lưng – vốn là “phủ của thận” – sẽ dễ căng tức hoặc mỏi nặng. Luyện XUY trong trường hợp này cũng mang đến tác dụng phục hồi thận dương, làm ấm kinh lạc và giảm sự chướng căng khó chịu ở vùng lưng.
Trong hệ thống khí công cổ truyền, “Tẩy tủy kinh” cũng nhắc đến phương pháp ấn và miết dọc sống mũi, dọc cổ để hỗ trợ các chứng liên quan đến mũi, tai và tuần hoàn vùng đầu mặt. Những động tác này giúp khai thông đường khí, kích hoạt tuần hoàn, đồng thời hỗ trợ giải trừ các bế tắc ở khu vực mũi họng và vùng cổ gáy.
Dù mỗi kỹ pháp có mục đích riêng, điểm then chốt vẫn là sự kiên trì và đều đặn. Khí công không tạo ra sự thay đổi tức thì mà nuôi dưỡng cơ thể từng chút một qua thời gian. Khi luyện đúng nguyên tắc, cơ thể sẽ tự điều chỉnh, khí huyết sẽ lưu thông hài hòa và các triệu chứng rối loạn sẽ dần giảm bớt.
Trong dưỡng sinh, kết quả luôn là sự phản hồi trung thực của cơ thể. Chỉ cần tập đúng – thở sâu – giữ tâm tĩnh, người tập sẽ tự cảm nhận được sự thay đổi tích cực qua từng ngày.
