Trong hệ thống khí công truyền thống, hơi thở không chỉ là động tác sinh lý mà còn là phương tiện dẫn khí, điều hòa tinh – khí – thần. Người mới bắt đầu thường quen với thở ngực, nhưng khí công lại yêu cầu một kiểu hô hấp hoàn toàn khác: thở sâu, dài, đều và nhẹ. Chính vì vậy, phương pháp thở bụng – hay còn gọi là thở bằng cơ hoành – trở thành nền tảng quan trọng để luyện tập đúng nguyên lý.
Trong đời sống hằng ngày, đa số chúng ta duy trì kiểu thở nông và nhanh, mỗi phút khoảng 15 đến 20 lần. Kiểu thở này chỉ sử dụng phần trên của phổi, dẫn đến lượng không khí trao đổi không nhiều. Khi tập khí công, việc hạ cơ hoành trong quá trình hít vào giúp không khí đi sâu xuống đáy phổi, mở rộng hoạt lưỡng phổi và tăng cường quá trình trao đổi khí. Hơi thở càng dài và sâu thì lượng oxy hấp thu càng lớn, đồng thời khí thải cũng được tống ra nhiều hơn, từ đó cải thiện hoạt động trao đổi chất trong toàn cơ thể. Sau một thời gian luyện tập, đặc biệt là khoảng một tháng, tốc độ thở tự nhiên có thể giảm còn 5 đến 8 lần mỗi phút — một dấu hiệu cho thấy cơ thể đã thích ứng và vận hành hiệu quả hơn nhờ thở bụng.
Để nắm bắt kỹ thuật này, người tập nên bắt đầu bằng những động tác đơn giản nhất. Tư thế nằm ngửa giúp cơ thể thả lỏng hoàn toàn, hỗ trợ nhận biết chuyển động của bụng rõ ràng hơn. Khi hít vào bằng mũi, bụng phình lên tự nhiên; khi thở ra, bụng từ từ xẹp xuống. Đây là cách vận động thuận theo tự nhiên, không gò ép và không cố kiểm soát quá mức. Khi cơ thể quen dần, người tập có thể dễ dàng thực hiện phình – xẹp bụng theo ý muốn, lúc đó mới tiến bước sang phương pháp khó hơn là thở bụng nghịch.
Việc luyện thở bụng đòi hỏi sự kiên trì và tinh tế trong cảm nhận. Quá trình này không thể vội vàng; mỗi hơi thở cần được duy trì đều đặn, nhẹ nhàng để cơ thể tự thích nghi. Khi hơi thở trở nên sâu và ổn định, người tập sẽ cảm nhận rõ sự thay đổi mạnh mẽ: cơ thể thư giãn hơn, tinh thần tĩnh lặng hơn và sức khỏe nội tại được cải thiện từng ngày. Trong khí công, thở đúng là bước đầu tiên để dẫn khí đúng. Mà khi đã dẫn khí đúng, cơ thể sẽ tự khôi phục sự hài hòa mà tự nhiên vốn ban tặng.
